Cuộc rút chiến thuật – Lê Diễn Ðức

Sau hai tháng trời với kiểu chơi mèo vờn chuột, sử dụng súng nước, 27 tàu thuyền Việt Nam bị hư hỏng, 15 cán bộ giám sát biển bị thương, vào ngày Thứ Ba, 15 tháng 7, Trung Quốc ra thông báo rút giàn khoan HD 981 ra khỏi khu vực tranh chấp chủ quyền với Việt Nam xung quanh quần đảo Hoàng Sa.

Có lẽ câu ca dao dưới đây rất phù hợp với bối cảnh giàn khoan HD 981 của Trung Quốc trên Biển Ðông:

Mất mùa là bởi thiên tai
Ðược mùa là bởi thiên tài đảng ta.

Bởi vì, chưa cần biết động thái này của Trung Quốc xuất phát từ lý do nào, một vị tướng của quân đội Việt Nam, ông Lê Mã Lương, đã nhận định, “Ðây là sự thành công về cuộc chiến về pháp lý, về ngoại giao của nhà nước và nhân dân Việt Nam.”

Trong phiên họp nội các ngày 16 tháng 7, ông Nguyễn Tấn Dũng đã phát biểu một cách yếu ớt, “yêu cầu Trung Quốc không tái diễn hành vi hạ đặt trái phép giàn khoan” trong vùng biển Việt Nam. Chẳng khác nào chủ nhà “yêu cầu” tên cướp đừng tới nhà mình nữa!

Trên mặt trận pháp lý và ngoại giao, ngoài lá thư gửi tổng thư ký Liên Hiệp Quốc nói về tình hình hiện tại, Việt Nam đã chẳng làm được gì tích cực hơn. Không dám kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế. Quốc hội không ra nổi một nghị quyết về Biển Ðông. Mạnh nhất có những tuyên bố của ông Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng, nhưng cũng chỉ là võ mồm, trấn an dư luận, mị dân. Phe thân Trung Quốc trong cơ quan đầu não của Ðảng Cộng Sản Việt Nam dường như vẫn nắm ưu thế.

Trong khi trước đó Trung Quốc cũng đã gửi thư tới tổng thư ký Liên Hiệp Quốc và đề nghị chuyển cho 153 nước thành viên, thông báo khu vực đặt giàn khoan thuộc chủ quyền của Trung Quốc, đi kèm với các tài liệu chứng minh điều đó: công hàm của Phạm Văn Ðồng năm 1958, bản đồ Biển Ðông thuộc Văn Phòng Thủ Tướng Việt Nam, sách giáo khoa Việt Nam…

Trong hai tháng qua, Việt Nam dường như đơn phương độc mã, đã không lôi kéo được các nước ASEAN ủng hộ, cũng chẳng có chính phủ hay tổ chức quốc tế nào lên tiếng chính thức, ngoại trừ nghị quyết về Biển Ðông của Thượng Viện Hoa Kỳ. Trong thực tế, nội dung nghị quyết này cũng chỉ nhằm bảo vệ các đồng minh của Hoa Kỳ và quyền lợi của Mỹ trên Biển Ðông, không có dòng nào cụ thể ủng hộ Việt Nam.

Cho dù đề nghị Trung Quốc rút giàn khoan và gọi đây là hành động “khiêu khích,” nhưng Hoa Kỳ không tìm cách ràng buộc vấn đề và cũng chẳng hề đề cập đến tranh chấp chủ quyền của Việt Nam và Trung Quốc.

Chuyến thăm Hoa Kỳ dự kiến trong tháng 7 của Ngoại Trưởng Phạm Bình Minh bị hoãn vô thời hạn là một thất bại của phía Việt Nam nhằm kêu gọi sự hỗ trợ của Hoa Kỳ.

Theo hãng tin Reuters, Tổng Công Ty Dầu Khí Quốc Gia Trung Quốc (CNPC) cho biết giàn khoan đã “hoàn thành trơn tru” mục tiêu của nó và tìm thấy dấu hiệu của dầu và khí đốt, bước tiếp theo sẽ là để phân tích các dữ liệu địa chất và đánh giá các lớp dầu khí.

Hãng tin Trung Quốc Tân Hoa Xã dẫn lời của Wang Zhen, phó giám đốc Văn Phòng Nghiên Cứu Chính Sách của CNPC, nói rằng, phân tích sơ bộ của CNPC cho biết, “Khu vực có điều kiện cơ bản và khả năng khai thác dầu khí, khai thác thử nghiệm nhưng không thể bắt đầu trước khi đánh giá toàn diện của dữ liệu.”

Mặc dù giàn khoan đã được lên kế hoạch để khám phá những vùng biển xung quanh quần đảo Hoàng Sa cho đến giữa tháng 8 nhưng Tân Hoa Xã cho biết thêm tháng 7 là đầu mùa mưa bão.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng cho biết rút giàn khoan là thực hiện theo quyết định thương mại và “không liên quan đến bất kỳ yếu tố bên ngoài.”

Wu Shicun, chủ tịch Viện Nghiên Cứu Biển Ðông nói ông tin rằng giàn khoan đã hoàn thành công việc trước thời hạn vì thời tiết tốt trước khi mùa mưa bão bắt đầu. “Nơi đây có tiềm năng dầu khí khá tốt. Có vẻ đầy hứa hẹn,” ông Wu Shincun nói.

Trong ngày 16 tháng 7, Bộ Ngoại Giao Trung Quốc tuyên bố “khẳng định không nên xem việc di chuyển giàn khoan Hải Dương – 981 là một động thái rút lui.”

Trong khi đó, Tiến Sĩ Ian Storey thuộc Viện nghiên cứu Ðông Nam Á, Singapore, viết, “Tình hình căng thẳng đã tạm lắng, và may mắn là không dẫn đến cuộc xung đột quân sự nào giữa hai phía. Nhưng các giàn khoan sẽ trở lại, trong năm nay hoặc năm tới. Khi đó, Việt Nam sẽ phải đối phó với một Trung Quốc mạnh hơn, tự tin hơn và cũng kiên quyết hơn.”

Với bài “China’s Rig Departure Proves Nothing” (tạm, dịch: Di chuyển giàn khoan không nói lên điều gì), tờ “The Diplomat” viết rằng, “Trung Quốc đã cho thấy khả năng chịu được áp lực trong khu vực, và có khả năng sẽ trở lại theo cách riêng của nó.”

Trung Quốc có thể coi việc đặt giàn khoan là thiết lập một tiền lệ thành công, nhờ đó có thể áp đặt cách giải thích ranh giới khu vực mà không có một phản ứng dữ dội đáng kể. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể xem xét lại vấn đề thời gian và địa điểm lựa chọn của mình trong tương lai, và sự cân bằng an ninh khu vực sẽ không có thay đổi nào đáng kể.

“Câu hỏi lớn là liệu các giàn khoan có trở lại trong năm tới hay không,” M. Taylor Fravel, một chuyên gia về hàng hải tại Viện Công Nghệ Massachusetts cho biết trên tờ “Foreign Policy” ngày 16 tháng 7.

Hầu hết các nhà quan sát ghi nhận một phần của lời giải thích chính thức của Trung Quốc, rằng, cơn bão rõ ràng có đóng một vai trò trong việc tiếp tục triển khai giàn khoan đắt tiền. Mặt khác, từ góc độ chiến thuật, Trung Quốc cũng muốn giảm bớt sự tập trung vào vấn đề này sau khi đã thực hiện xong công việc thăm dò trên Biển Ðông và phản ứng của dư luận.

Nhớ lại chuyến thăm Hà Nội của ủy viên Hội Ðồng Nhà Nước Trung Quốc Dương Khiết Trì hồi tháng 6 vừa qua. Ông ta đã thẳng thắn nói với Ðảng Cộng Sản Việt Nam rằng, Trung Quốc sẽ tiếp tục “mọi biện pháp cần thiết” để bảo vệ chủ quyền và các hoạt động của giàn khoan, trong đó, theo quan điểm của Bắc Kinh, rõ ràng là nằm trên vùng biển của Trung Quốc.

Tóm lại, cuộc đối đầu hai tháng qua, có vẻ như xấu nhất kể từ cuộc chiến tranh biên giới 1979 trong quan hệ hai nước Trung Quốc và Việt Nam mang nặng tính trình diễn của một vở kịch mà các nhà đạo diễn Bắc Kinh đã lèo lái theo đúng ý mình.

Trung Nam hải đã thực hiện được ý đồ khảo sát thăm dò nguồn dầu khí trên Biển Ðông, ép và dạy dỗ được “những đứa con hoang ngỗ ngược” trong Bộ Chính Trị Ðảng Cộng Sản Việt Nam biết vị trí của mình ngồi đâu và hoạch định được cả sách lược tiến xuống phía Nam trong thời gian tới.

Ðúng như nhà báo Roger Mitton viết trên Times Myamar:

“Về cơ bản, Hà Nội đã đầu hàng. Sẽ không có thêm các cuộc biểu tình, không có việc kiện lên Liên Hiệp Quốc, sẽ không xảy ra các trận diễn tập quân sự với Mỹ và không có chuyện dẫn đầu mặt trận ASEAN thống nhất nhằm chống lại Bắc Kinh.”

Trong khi đó, nguồn tin trên Tuổi Trẻ Online (đã bị rút xuống), Trung Quốc không những chẳng rút mà chỉ chuyển dịch gian khoan tránh bão, đi sâu thêm vào khu vực biển của Việt Nam 80 hải lý (?).

Dù độ chính xác của nguồn đến đâu cũng chứng tỏ rằng, tuyên bố rút giàn khoan của Trung Quốc chỉ là một biện pháp chiến thuật. Ý đồ bánh trướng và kiểm soát Biển Ðông đã có từ xa xưa và không bao giờ thay đổi. Họ đang đưa giàn khoan thứ hai vào vùng biển Vịnh Bắc Bộ cho thấy điều đó. Và trong dài hạn họ sẽ thực hiện mục tiêu của mình với những mưu mô khác.